Bermula
daripada tiang seri yang berperanan sebagai tunjang utama sebuah rumah sama ada
dipecah empat atau lapan, seni bina unik tersebut membentuk sebuah kediaman
yang berperanan bukan sahaja sebagai tempat berteduh malah menjadi tempat untuk
aktiviti kemasyarakatan dan keraian.
Serambi
Langkah pertama memasuki rumah Negeri Sembilan bermula dengan
serambi atau kini dikenali sebagai ruang tamu. Berbeza seperti rumah kayu
biasa, serambi rumah Negeri Sembilan mempunyai bentuk yang memanjang dan
terdapat bahagian hujung dan pangkal yang ditentukan mengikut laluan arus
sungai.Bahagian hujung selalunya di kedudukan hilir sungai, manakala
pangkal di sebelah hulu.
Kedua-duanya
mempunyai fungsi tersendiri seperti kawasan tempat duduk pembesar semasa
keraian, ruang mengaji al-Quran, akad nikah, berkhatan, mengkafankan jenazah
dan tempat tidur bagi tuan rumah yang pasangannya telah meninggal dunia.Pembinaan
lantainya adalah sekata di sepanjang serambi, selaras dengan adat Perpatih yang
menggariskan nilai egalitarianisme bahawa setiap manusia adalah sama rata
walaupun berbeza pangkat dan darjat di alam duniawi.
Melepasi
kawasan serambi, rumah ibu menjadi bahagian kedua dalam seni bina rumah Negeri
Sembilan. Bahagian yang tinggikan dengan selapis papan dari serambi itu
merupakan kawasan yang menempatkan kamar tidur bagi tuan rumah dan ahli
keluarga. Selain
itu, rumah ibu menempatkan laluan ke ruang loteng yang menjadi tempat simpanan
barang-barang berharga.Suatu masa dahulu ruang loteng juga menjadi
tempat persembunyian anak gadis daripada menjadi mangsa kekejaman tentera Jepun.
Rumah ibu merupakan rangka utama yang menjadi
penghubung kepada setiap bahagian lain dalam seni bina rumah Negeri Sembilan.
Seterusnya,
bahagian rumah disambung pula dengan ruang yang dipanggil kolek anak. Bahagian
kolek anak merupakan ruang khas untuk menempatkan ibu yang baru bersalin.Rekaannya
juga memudahkan golongan ibu bersalin seperti tali sebagai tempat bergantung
yang diikat dari bumbung. Di sudut bahagian kolek anak pula, menempatkan dapur
kecil yang menjadi tempat untuk memanaskan batu tungku.Kedudukan lantai
dijarakkan selebar satu hingga dua jari, bahagian kolek anak turut dijadikan
ruang untuk memandikan jenazah sekiranya berlaku kematian dalam kalangan ahli
keluarga.Rumah Negeri Sembilan juga mempunyai ruang pelantar yang
merupakan tempat simpanan barang-barang keperluan dapur dan makanan binatang
ternakan seperti sagu untuk ayam. Ruang akhir semestinya dapur yang merupakan bahagian wajib untuk setiap
kediaman.
Selain susun atur bahagian rumah, identiti utama yang
mencerminkan jiwa Negeri Sembilan adalah seni bina bumbung rumah yang panjang
serta melentik di hujungnya.Menurut pakar adat Negeri Sembilan dengan
gelaran Datuk Seri Maharaja Tuan Haji Khalid Bongek, 75, reka bentuk bumbung
rumah Negeri Sembilan merupakan ciri utama yang menzahirkan perbezaan antara rumah
tersebut dengan rumah Minangkabau.Walaupun salasilah keturunan suku kaum
Minang berasal dari kepulauan Minangkabau, amalan adat serta rekaan rumah
Negeri Sembilan tidaklah sepenuhnya mengguna pakai identiti negeri tersebut.Masyarakat
sering salah faham tentang perkara yang berkisar tentang Negeri Sembilan
khususnya dari segi adat dan rumah.
Tambahnya,
seperti yang diketahui ramai tentang fakta Istana Diraja Seri Menanti dibina
tanpa menggunakan sebatang paku, kebanyakan rumah tradisional Negeri Sembilan
turut mengguna pakai teknik binaan sama iaitu teknik pasak dan tanggam.Kedua-dua
teknik tersebut merupakan kaedah untuk mencantumkan rumah yang digunakan oleh
tukang rumah pada zaman dahulu sebelum penggunaan paku.
Rekaan
dinding rumah Negeri Sembilan pula mempunyai variasi mengikut kemampuan
masyarakat yang ingin membina kediaman mereka.Antara jenis dinding
sering ditemui pada rumah tradisional di Negeri Sembilan ialah dinding sisik
tenggiling, papan tengah berlidah, papan serong berlidah, apit-apit, pelupuh,
anyam beremban dan kulit kepong.
No comments:
Post a Comment